Wybór odpowiedniej formy opodatkowania to jedna z kluczowych decyzji, jaką musi podjąć każdy przedsiębiorca. Od 2022 roku ma ona nie tylko wpływ na wysokość podatku dochodowego, ale także na składkę zdrowotną i sposób jej rozliczania w ZUS. Zmiana formy opodatkowania może znacząco wpłynąć na obciążenia podatkowe i wysokość kosztów prowadzenia działalności.

W tym artykule wyjaśnimy, dlaczego warto dobrze przemyśleć wybór formy opodatkowania, jak można ją zmienić oraz omówimy trzy najpopularniejsze sposoby rozliczania podatku dochodowego: zasady ogólne (skala podatkowa), podatek liniowy oraz ryczałt ewidencjonowany.

Dlaczego warto dobrze przemyśleć wybór formy opodatkowania?

Forma opodatkowania wpływa nie tylko na wysokość samego podatku, ale także na:

• Sposób rozliczania składki zdrowotnej. Jej wysokość różni się w zależności od wybranej formy opodatkowania.
• Możliwość odliczania kosztów. Nie każda forma pozwala na uwzględnienie wydatków firmowych.
• Sposób rozliczania z małżonkiem, np. w skali podatkowej można się rozliczać wspólnie, ale już na podatku liniowym i ryczałcie nie.
• Łączenie dochodów z różnych źródeł. Niektóre formy pozwalają sumować dochody np. z działalności i umowy o pracę, inne nie.

Dobrze dobrana forma opodatkowania może pozwolić na znaczące oszczędności. Warto więc co roku analizować swoją sytuację i sprawdzać, czy wybrana forma nadal jest korzystna.

Jak zmienić formę opodatkowania w 2025 roku?

Jeśli chcesz zmienić formę opodatkowania na 2025 rok, musisz złożyć stosowne oświadczenie.

Do kiedy? W terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu uzyskania pierwszego przychodu w 2025 r. (dla większości przedsiębiorców będzie to 20 lutego 2025).

Gdzie złożyć wniosek? Możesz to zrobić elektronicznie poprzez Konto Przedsiębiorcy na biznes.gov.pl albo osobiście w Urzędzie Miasta lub Gminy.

Pamiętaj, że zmiana formy opodatkowania dotyczy całego roku podatkowego!

Księga Przychodów i Rozchodów – skala podatkowa

W przypadku rozliczania się na zasadach ogólnych przedsiębiorca prowadzi księgę przychodów i rozchodów (KPiR), w której ewidencjonuje zarówno przychody, jak i koszty działalności.

Stawki podatku:
– dochód do 120 000 zł: stawka wynosi 12%
– dochód powyżej 120 000 zł: stawka wynosi 32%

Dodatkowe informacje:
– Możliwość rozliczania się wspólnie z małżonkiem (jeśli brak rozdzielności majątkowej).
– Możliwość łączenia dochodów z innymi źródłami, np. umową o pracę.
– Kwota wolna od podatku wynosi 30 000 zł, co oznacza, że od pierwszych 30 000 zł dochodu nie płacimy podatku.

Składka zdrowotna w 2025 roku wynosi 9% od dochodu, ale nie można jej odliczyć od podatku ani zaliczyć do kosztów.

Dla kogo jest opłacalna ta forma podatkowa? Skala podatkowa sprawdzi się dla przedsiębiorców, którzy nie osiągają wysokich dochodów lub chcą skorzystać ze wspólnego rozliczenia z małżonkiem.

Księga Przychodów i Rozchodów – podatek liniowy

Podatek liniowy to forma opodatkowania, w której przedsiębiorca zawsze płaci stałą stawkę podatku 19%, niezależnie od wysokości dochodu.

Ważne jest też, kiedy nie można stosować podatku liniowego. Podatnik traci prawo do podatku liniowego, jeśli w ramach działalności gospodarczej świadczy usługi na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy w zakresie, który wcześniej wykonywał na etacie.

Podatek liniowy – kluczowe informacje:
– Stawka 19% niezależnie od wysokości dochodu.
– Brak kwoty wolnej od podatku (podatek płacisz od pierwszej zarobionej złotówki).
– Brak możliwości wspólnego rozliczenia z małżonkiem.
– Nie można łączyć dochodów z innymi źródłami przychodu.

Składka zdrowotna w 2025 roku wynosi 4,9% od dochodu, ale można ją odliczyć od dochodu lub zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów (do limitu).

Dla kogo ta forma opodatkowania? Podatek liniowy jest korzystny dla przedsiębiorców o wysokich dochodach, którym nie opłaca się wejście w drugi próg skali podatkowej (32%).

Ryczałt ewidencjonowany

Ryczałt to forma opodatkowania, w której przedsiębiorca nie rozlicza kosztów działalności, ale płaci podatek od przychodu.

Tu, podobnie jak w przypadku podatku liniowego, istnieją sytuacje w których przedsiębiorca nie może rozliczać się ryczałtem. Warto to wiedzieć. Nie mogą z niego korzystać m.in. właściciele aptek, handlarze częściami do samochodów oraz firmy zajmujące się kupnem i sprzedażą walut.

Obowiązuje kilka stawek ryczałtu i zależną one od rodzaju wykonywanej działalności. Mamy stawki ryczałtu: 17%, 15%, 14%, 12,5%, 12%, 10%, 8,5%, 5,5%, 3%, 2%.

Stawka ryczałtu 17%: Wolne zawody wykonywaną osobiście przez m.in.:
tłumaczy, adwokatów, notariuszy, radców prawnych, biegłych rewidentów, księgowych, agentów ubezpieczeniowych, agentów oferujących ubezpieczenia uzupełniające, brokerów reasekuracyjnych, brokerów ubezpieczeniowych, doradców podatkowych.

Stawka ryczałtu 15%: Usługi m.in.:
pośrednictwa w sprzedaży motocykli oraz części i akcesoriów do nich; pośrednictwa w sprzedaży hurtowej; obsługi centrali wzywania radio-taxi; związanych z nadawaniem programów ogólnodostępnych i abonamentowych; fotograficznych; kulturalnych i rozrywkowych; związanych ze sportem, rozrywką i rekreacją.

Stawka ryczałtu 14%: Usługi m.in.:
w zakresie opieki zdrowotnej; architektoniczne i inżynierskie; usługi badań i analizy technicznych; w zakresie specjalistycznego projektowania.

Stawka ryczałtu 12%: Usługi m.in.:
związane z oprogramowaniem; w zakresie instalowania oprogramowania, związane z zarządzaniem siecią i systemami informatycznymi; związane z doradztwem w zakresie sprzętu komputerowego; w zakresie instalowania oprogramowania.

Stawka ryczałtu 8,5% (do kwoty 100 000 zł) oraz 12,5% (powyżej kwoty 100 000 zł): Z tytułu m.in.:
świadczenia usług związanych z zakwaterowaniem, wynajmem i obsługą nieruchomości własnych lub dzierżawionych; wykonywania usług w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych; wynajmu i dzierżawy samochodów osobowych i furgonetek, bez kierowcy; wynajmu i dzierżawy kontenerów; wynajmu i dzierżawy motocykli; przyczep kempingowych i samochodów z częścią mieszkalną, bez kierowcy.

Stawka ryczałtu 8,5%: Dotyczy przychodów m.in.:
świadczenia usług związanych ze zwalczaniem pożarów i zapobieganiem pożarom; ze świadczenia usług w zakresie edukacji (w tym nauczycieli w zakresie świadczenia usług edukacyjnych polegających na udzielaniu lekcji na godziny, ryczałt); ze świadczenia usług związanych z działalnością bibliotek, archiwów, muzeów oraz pozostałych usług w zakresie kultury; prowizje uzyskane przez komisanta ze sprzedaży na podstawie umowy komisu; prowizje uzyskane przez kolportera prasy na podstawie umowy o kolportaż prasy.

Stawka ryczałtu 5,5%: Dotyczy przychodów m.in.:
z działalności wytwórczej, robót budowlanych lub w zakresie przewozów ładunków taborem samochodowym o ładowności powyżej 2 ton; prowizji uzyskanych z działalności handlowej w zakresie sprzedaży jednorazowych biletów komunikacji miejskiej, znaczków do biletów miesięcznych, znaczków pocztowych, żetonów i kart magnetycznych do automatów; z odpłatnego zbycia świadectw pochodzenia, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 14 ustawy o PIT.

Stawka ryczałtu 3%: Dotyczy przychodów m.in.:
z działalności gastronomicznej, za wyjątkiem sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%; z usług w zakresie produkcji zwierzęcej; z usług w zakresie handlu; z odpłatnego zbycia ruchomych składników majątku, które są wykorzystywane w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej (poza nieruchomościami, które są opodatkowane podatkiem 10%).

Bardzo rzadko stosuje się jeszcze stawki ryczałtu 10% oraz 2%.

Składka zdrowotna w 2025 roku wynosi:
– przychody do 60 000 zł: 468,34 zł/miesiąc
– przychody do 300 000 zł: 780,57 zł/miesiąc
– przychody powyżej 300 000 zł: 1 405,03 zł/miesiąc

W rozliczeniu rocznym przedsiębiorca musi dopłacić składkę zdrowotną zgodnie z rocznym poziomem przychodów.

Dla kogo jest ta forma opodatkowania? Ryczałt jest korzystny dla przedsiębiorców o niskich kosztach działalności, np. freelancerów, doradców, informatyków, lekarzy czy prawników.

Podsumowanie – formy opodatkowania

W wielkim uproszczeniu:

• Skala podatkowa – dobra dla osób, które mają niskie dochody i chcą korzystać z kwoty wolnej oraz wspólnego rozliczenia z małżonkiem.
• Podatek liniowy – korzystny dla przedsiębiorców o wysokich dochodach, którym nie opłaca się wejście w drugi próg skali podatkowej.
• Ryczałt ewidencjonowany – dobry dla firm o niskich kosztach działalności, które nie muszą ich rozliczać.

Zanim zdecydujesz, przeanalizuj swoje dochody i koszty. Dobrze dobrana forma opodatkowania może przynieść spore oszczędności!

Obejrzyj też ten krótki materiał video o formach opodatkowania, by dowiedzieć się, od czego zacząć analizę swojej sytuacji.